Zaman vakit kendimizi yaşıtlarımızla kıyaslıyor, kimin daha genç gösterdiğini bulmaya çalışıyoruz yahut yaşını bildiğimiz bireylerin dış görünüşlerine bakarak nasıl bu kadar genç gözükebildiklerine hayret ediyor, yaşının üstünde bir profile sahip olanlara ise içten içe üzülüyoruz.
Peki bazı beşerler, oldukları yaştan daha genç gösterirken kimileri nasıl daha yaşlı bir görüntüye sahip olabiliyor? Bu noktada bilimsel bulgu ve araştırmalar, bu sorunun karşılığını birçok istikametten ele alıp, merak edilenleri su üstüne çıkarıyor.
Yaşlanma biyolojik bir süreçtir ve bu sebeple her canlı elbette yaşlanacaktır. Bu esnada merak edilen şey, fizikî imajın beşerden beşere nasıl değiştiği lakin yaşla birlikte farklılaşan tek şey dış görünüş değildir.
Hollanda’da yapılan bir araştırmayla gerçek yaşlarından en az 5 yaş daha genç görünen şahısların bilişsel yeteneklerinin, diğer insanlara nazaran daha gelişmiş olduğu kanıtlandı. Ayrıyeten bu beşerler işitme kaybı, kemik erimesi ve katarakt üzere yaşa bağlı hastalıklardan %25 oranında çok daha az şikayetçiydi. Bununla birlikte gerçek yaşlarından daha yaşlı gösteren bireylerde yaşa bağlı hastalık riskinin çok daha yüksek olduğu tespit edildi.
Aslında olduğundan daha genç görünen insanların organları, zihni ve bedeni de bu doğrultuda çok daha sağlıklı. Bunun sebebi aslında yaş kavramının tek bir biçimde hesaplanmayıp, iki farklı çeşidinin olması.
Neden birtakım insanların daha yaşlı kimilerinin ise daha genç göründüğünü anlamak için, kronolojik ve biyolojik olmak üzere bu iki yaş tipine odaklanmak gerekiyor.
Kronolojik yaş hayatta olduğumuz yılların sayısıyken; biyolojik yaş, hücre ve dokularımızın yaşını tabir eder. Kronolojik yaşı değiştirmek mümkün değildir lakin biyolojik yaşı diyet, idman, sigara kullanımı, uyku kalitesi üzere faktörlerin tesirleriyle ileriye ya da geriye atmak mümkündür. Bu noktada alışkanlıklarımızın yaşlanma sürecinde büyük bir tesiri olduğu söylenebilir.
Genetiğimizdeki değişimler, biyolojik yaşı belirlemenin bir anahtarı niteliğinde.
Bu basamakta iki farklı olguya bakan araştırmacılar, öncelikle kromozomların bir modülü olan telomerleri inceler. Bedenimizdeki her DNA dizisi, genetik bilgiyi taşıyan kromozomların birleşimiyle bir ortaya gelir. Bilim insanları ise kronolojik yaşın artışıyla bu telomerlerin kısaldığını söz etmekte.
Biyolojik yaşı etkileyen bir öbür süreç, DNA’mızın nasıl yaşlanıyor olduğu.
Bir öbür ismiyle DNA metilasyonunda, DNA’yı sabit ve değişmeyen bir şey gibi düşünürüz lakin bu hakikat değildir. Genlerimizin kimileri “açık”ken bazıları “kapalı”dır. Yani açık bir genin faal olduğunu, kapalı bir genin de etkin olmadığını düşünmek yanlış olmayacaktır.
Genleri açık ve kapalı hale getiren bu sürece “metilasyon” ismi verilir ve biyolojik yaşı belirlemek amacıyla metilasyon süreci izlenir. Bu etapta, bedendeki hangi organın daha süratli yaşlandığı bile tespit edilebilir.
Biyolojik yaşı hesaplamak, yaygın görüşlerin bilakis çok da kolay değildir. İnternet üzerinde birtakım siteler, bu yaşı iddia etme noktasında başarılı olduklarını tabir etseler de hakikat tespit için bir sağlık uzmanı eşliğinde tıbbi testler uygulanmalıdır.
Bu olgular doğrultusunda Dermatolog Tamar Nijsten ve meslektaşları, yaşları 51 ila 88 ortasında değişen 2679 insan portresinin 27 kişilik bir kıymetlendirme heyeti tarafından incelenmesini istedi.
Bu 2679 iştirakçi, fotoğraf çekimi esnasında makyaj gereçleri, krem ve takı kullanmadı. Bu fotoğraflar üzerinden iştirakçilerin tahmini yaşı ile kronolojik yaşı ortasındaki farklar, cinsiyetleri de göz önünde bulundurularak değerlendirildi.
Kronolojik yaşından 5 yaş daha genç göründüğünden hemfikir olunan iştirakçiler, bilişsel testlerde çok daha uygun bir performans sergiledi ve bunun yanında KOAH ve kemik erimesine yakalanma olasılıklarının %24 daha az olduğu tespit edildi.
Olduğu yaştan daha yaşlı görünenlerin ise, kendi yaşlarından daha genç görünenlere oranla çok daha yüksek mevt riski taşıyabilecekleri bulgusuna ulaşıldı. Ancak algılanan yaş ile birlikte kireçlenme ve yaşa bağlı görme bozuklukları ortasında rastgele bir bağlantı bulunamadı.
Benzer sonuçlara ulaşılan bir başka araştırma ise 20 bin erkek üzerinden Kopenhag’da gerçekleştirildi.
Daha fazla yüz kırışıklığı, kellik ve gri saça sahip şahısların kalp krizi geçirme riskinin daha yüksek olduğu tespit edilirken; erkek ve bayan toplam 273 kişi üzerinde yapılan bir Japon araştırmasında, olduğu yaştan daha az gösteren bireylerin, tıpkı halde ileriki ömürlerinde kalp rahatsızlıklarıyla müsabaka riskleri çok daha azdı.
Yaşlanma hali çoğunlukla genlerle ilişkili ve insan denetimi dışında.
Ancak yaşlanma belirtilerinin birkaç sene de olsa önüne geçip bu süreci yavaşlatmak için yapabileceğimiz bazı şeyler var. Sağlıklı beslenmek, antrenman yapmak, gerilimle başa çıkmak, sigara ve alkol tüketiminden uzaklaşmak, uyku tertibini istikrarda tutmak, Güneş’e çok maruz kalmamak, kâfi su tüketmek ve en değerlisi fizikî etraf bu yaşlanma belirtilerinin bir nebze de olsa önüne geçebilecek faktörlerden.
Bu fizikî etraftan kasıt iş ortamı ve sıklıkla vakit geçirilen yerler. Birebir zamanda maruz kalınan kirli havadaki ziyanlı maddelerin, insan bedenine tesiri de kişinin olduğundan daha genç ya da daha yaşlı görünmesinde epey değerli bir role sahip.
