Dünya’da birtakım sonuçları ortaya çıkaran, kimi matematiksel hesaplamaları yapmamızda değer taşıyan ve daha birçok bilmediğimiz ayrıntılar var. Bunlardan bir tanesi ise, tahminen de yaşantımızda sık duymamıza karşın tam manasıyla ne işe yaradığını bilmediğimiz meridyen konusu. Ayrıntılarını araştırdığımızda uçsuz bucaksız noktalara gittiğimiz meridyenler hakkında farklı bilgileri merak ediyorsanız, sizler için tüm ayrıntıları yanıtladık.
Meridyenler, aslında birtakım mevzuları daha rahat belirlememizde bizlere yardımcı oluyor. Mesela pozisyon öğrenmede ve daha birçok mevzuda epey büyük bir rehber niteliğindeler. Bununla birlikte, meridyenlerin geçtiği birtakım bölgelerde mahallî saatlerin birebir olması üzere hayli farklı ayrıntılar da bulunuyor. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan meridyen nedir, özellikleri nelerdir, Dünya’da kaç meridyen var sorularını cevaplayalım.
İçindekiler
İlk olarak, Meridyen nedir? Tarifine bakalım:
Meridyen ile ilgili ayrıntılar ile boğulmadan evvel, meridyenin ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Meridyen, bir kutup noktasından başlayıp, öteki kutup noktasına kadar uzanabilecek büyüklükteki yarı çemberlere denir. Meridyenler, genel olarak pozisyon belirlememizde büyük rol oynamakla birlikte, Dünya üzerindeki yatay çizgilerin kesilmesini sağlayan hayali çizgiler olarakta bilinir. Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatlamakta büyük bir rol oynayan meridyenlerin hepsi aslında birbirleri ile tıpkı uzunluklara sahiptirler.
Dünya’da toplam kaç meridyen vardır?
Meridyenler, Dünya’da hayli fazla sayıya sahipler. Başlangıç noktasının doğusunda tam olarak 180 adet meridyen bulunuyor. Bununla birlikte, tekrar başlangıç noktasının batı bölgesinde ise 180 adet meridyen daha bulunuyor. İkisini topladığımızda 360 adet meridyen mevcut.
İki meridyen ortası uzaklık ne kadardır, kaç dakika?
Bir evvelki başlığımızda Dünya’da toplam 360 adet meridyen olduğundan bahsetmiştik. Bu meridyenlerin ortasındaki uzaklık ise 111 kilometre üzere uzun bir uzaklık olmakla birlikte, meridyenler ortasındaki saat farkı ise sırf 4 dakika.
Başlangıç meridyeni nerededir?
Meridyenlerin başlangıç noktası, Birleşik Krallık’ta bulunan Greenwich olarak bilinmektedir. Hatta, 180 meridyen Greenwich’in batısında ve 180 meridyen ise batısında bulunuyor. Başlangıç meridyeni ise, Baş Meridyen olarak biliniyor. Aslında başlangıç meridyeni istediğiniz rastgele bir yer olabilir. Yani, Greenwich olmasının bilimsel olarak hiçbir nedeni bulunmuyor. Lakin, Dünya genelinde başlangıç meridyeninin resmi pozisyonunun Greenwich olması hakkında milletlerarası muahedeler bulunuyor.
Her hükümet, doğal olarak Greenwich meridyeninin ana meridyen olduğu konusunda birebir fikire sahip değildiler. Hatta, bu uzun aralı rotalarda navigasyonu hayli zorlaştırıyordu. Bununla birlikte, birtakım ülkeler başkentlerinden geçen meridyenlere nazaran boylamlı haritalar hazırladılar. Mesela Fransa, başşehri Paris’ten geçen 0 derece boylamlı haritalar yayınladı. 1884 yılında ABD’de gerçekleşen memleketler arası bir kongrede, tek bir meridyen seçmeye karar verdiler ve İngilitere’deki Greenwich bölgesi seçildi.
Peki meridyenlerin özellikleri nelerdir?
Bütün meridyenler kutup noktasında birleşirler
Bütün meridyenlerin birleşme noktası, kutup bölgeleridir. Bununla birlikte ardışık meridyenler ortasındaki aralık ise Ekvator’dan başlayıp, kutuplara hakikat daralıyor.
Uzunlukları birbirlerine eşittir
Greenwich’in doğusunda 180, batısında 180 olmak üzere toplam 360 meridyenin hepsinin uzunluğu eşit. Bununla birlikte, bu meridyenler paralel üzerindeyken birbirlerinden aynı eşit uzaklıkta bulunuyorlar.
Aynı meridyen üzerindeki noktalarda mahallî saat aynıdır
Bir meridyen üzerindeki noktaların hepsinin lokal saatleri aynı. Bununla birlikte, öğlen vakitleri de birebir saate denk geliyor. Lakin, güneşin doğuş ve batış saatleri buna dahil değil. Zira eksen eğikliği aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçmiyor.
Doğusuna doğu yarımküre, batısına ise batı yarımküre denir
Meridyenlerin doğu tarafı Doğu Yarımküre, tam zıddı olan batı tarafı da Batı Yarımküre olarak bilinir. Bu, onları ayırmada epeyce büyük bir rol oynuyor.
Antimeridyen:
Antimeridyen, yayını tam çembere tamamlayan meridyenin karşısındaki meridyene verilen isimdir. Mesela, başlangıç meridyeni 0° ise, antimeridyen 180° oluyor.
Dünya’nın dönüşüne nazaran lokal saat farkları
Dünya tam olarak batıdan doğuya doğru döndüğü için, doğu tarafında bulunan meridyenler ile batı tarafında bulunan meridyenlerin lokal saat farkları, batıdan daha da ileride.
Başlangıç meridyeni Greenwich’tedir
Başlangıç meridyeni, Birleşik Krallık’ta bulunan bir kasaba olan Greenwich’te bulunuyor. Bununla birlikte, Greenwich kasabasının doğu tarafında 180 ve batı tarafında ise 180 tane olmak üzere Dünya’da toplamda 360 adet meridyen bulunuyor.
Doğudan batıya gerçek gitgide derece büyür
Başlangıç bölgesi Greenwich’ten doğuya hakikat gittiğinizde, 0 derece ile başlayan meridyenlerin dereceleri daha da büyüyecektir.
Başlangıç meridyeni tıpkı vakitte Koordineli Kozmik Vakti ayarlar
Koordineli Üniversal Vakit (UTC), saatlerin değişimlerinden etkilenmez. Örneğin yaz saati yahut kış saatleri, UTC saat dilimini asla etkilemez. Başlangıç meridyeni, UTC için vakit standardıdır. Dünya genelindeki tüm ülkeler, vakit dilimlerini UTC’ye nazaran ayarlarlar. Güzide ülkemiz Türkiye’nin ise Koordineli Kozmik Zamanı UTC+3’tür.
Başlangıç meridyeni bununla birlikte Memleketler arası Tarih Çizgisinin oluşturulmasında da epey büyük bir rol oynuyor. Dünya’nın boylamı 360 dereceyi ölçer ve bu nedenle başlangıç meridyeninin orta noktası 180 derece boylam çizgisiyidir. 180 derece boylam çizgisi, Memleketler arası Tarih Çizgisi olarak biliniyor.
Türkiye’de kaç meridyen var?
Gelelim en merak ettiğimiz sorulardan bir adedine. Ülkemizde kaç tane meridyen var sorusunu da merak ediyorsanız, ülkemizde toplam 19 meridyen bulunuyor ve 6 paralel bulunuyor. Türkiye, 36-42 kuzey paralelleri ve 26-45 doğu meridyenleri ortasında bulunuyor.
Peki meridyen ve paralellerin farkı nedir?
Meridyenlerin paralellere nazaran en büyük farkı, meridyenlerin yay biçiminde olması hasebiyle sayılarının paralellere nazaran 2 kat daha fazla olması. Meridyenler, kutupları birleştirdiği için uzunlukları birbirine eşit. Paraleller ise haritadaki tüm yerleri birbirine bağlayan ve doğudan batıya gerçek uzanan sanal çizgilerdir.
Meridyenler, vakit kavramı da başta olmak üzere aslında birçok ayrıntıya sahipler. Meridyenlerin muhakkak bir alana gitgide değişen dereceleri, iki meridyen ortasındaki ara, meridyenlerin isimleri ve daha birçok ayrıntı, meridyenler üzerinde epey büyük bir merak uyandırmasına neden oluyor. Şayet meridyenler ile ilgiliyseniz, meridyenlerin ne kadar kıymetli olduğunu da en ince detayına kadar biliyor olmalısınız.
Sizler için meridyen nedir, meridyen özellikleri nelerdir, Dünya’da kaç meridyen var da dahil olmak üzere meridyenler hakkında merak edebileceğiniz tüm soruları yanıtlamış olduk. Meridyenler hakkında bildiğiniz özel ayrıntıları, yorumlarda bizimle ve öbür takipçilerimizle paylaşmayı unutmayın. Ayrıyeten, meridyenleri şimdi yeni keşfediyorsanız, meridyenler hakkındaki pahalı yorumlarınızı da aşağıya yazabilirsiniz.
