Son yıllarda elektrikli arabaların sayısı da geleneksel arabalarla rekabet ettikleri segmentler de arttı. Pek çok kişi, elektrikli otomobillere ilgi duymaya başladı. Ülkemizde de Togg, yerli ve ulusal elektrikli aracımız olarak karşımıza çıktı.
Hem şahısların hem de kurumların elektrikli modelleri tercih etmeye başlaması, akıllara bir öbür soruyu getirdi: Taksiler elektrikli modellerle değişitirilseydi ne olurdu?
Öncelikle bugünün taksilerine bakarak karşılaştırmamıza başlayabiliriz:
Günümüzde taksi olarak kullanılan arabaların başını Dacia Logan çekiyor. En tanınan üç modeli ise 1.2 16V, 1.5 dCi ve 1.6 olarak göze çarpıyor. Bu modellerden birincisi ve sonuncusu akaryakıtla, 1.5 dCi ise dizel yakıtla çalışıyor.
Bu arabalar çok süratli değiller fakat stabil bir sürüş ve dört yolcu kapasitesi sunuyorlar. Biz de elektrikli arabamızı buna nazaran seçeceğiz lakin bir Dacia Logan değil, ona alternatif bir araba bulacağız. Sonrasında da 3 taksilik iki hayali durağı karşılaştırarak ortalarındaki farka bakacağız.
Gelelim ülkemizdeki alternatif elektrikli arabalara:
Ülkemizde en çok satılan elektrikli arabalar açıklanmıştı. Bu listeye baktığımızda MG, listenin doruğuna yerleşmişti. Listede Togg, Renault üzere markalar da yer alıyordu. Bu modellere ve taksicilerin talep edeceği yaygın ağ, uygun fiyat üzere kıstaslara bakarsak Dacia Spring düzgün bir alternatif, o yüzden durağımızı Dacia Spring ile açacağız.
Tanesine 875 bin lira saydığımız araçlar Logan’dan daha kıymetli lakin olsun, her şey istediğimiz üzere giderse masrafımızı ortada bir yerde çıkarmamız mümkün.
Yüzyılın Kapışması: Akasya Durağı, Webtekno’ya karşı!
Nuri Baba, Akasya Durağı’nı yine açsa ve üç adet Dacia Logan ile durağı işletmek istese, birinci yapması gereken şey elbette ki araç maliyetlerine bakmak. Lakin bu model artık yok.
Nuri Baba bu durumda muhtemelen daha az yakan Dacia Logan 1.5 dCi almaya yönelirdi lakin o model artık yok, o yüzden tercihini LPG’li Sandro Stepway’dan yana kullandığını varsayalım. Ortalama yakıt tüketimi 7,4 lt/100 lt olarak varsayabileceğimiz bu araç, kilometre başına 1,18 TL yaktığı manasına geliyor. Baz aldığımız modelin fiyatı 874.000 lira.
Gelelim bizim durağımıza, Dacia Spring modelimiz aşağı üst denk özelliklerde bir otomobil ve bir de varsayım yapmayı gerektiriyor. Kent içi 320 km, şehirlerarası 220 km menzili olduğu söylenen aracın biz bir depoyla kaç kilometre gideceğini iddia edeceğiz.
İstanbul trafiğinin dur-kalklarını, sıkışıklığını, dorukları göz önüne alırsak 270 km bizim için gerçekçi bir iddia olur. Bu model bu durumda, 10 kWh/100 km güç tüketimine sahip. DC soketlerle şarj ettiğimizi varsayarsak güç için ödediğimiz kilometre başına ücret ise 0.69 TL olarak karşımıza çıkıyor. Üstelik gücünüzü yenilenebilir kaynaklardan elde edebiliyorsanız, teknik olarak yakıt masrafınız sıfıra inebiliyor.
Bu da büyük bir fark yaratıyor.
En uygun fiyatlı klasik yakıta sahip modelin kilometre başına yakıt masrafı 1,18 TL, misal özelliklerde bir elektrikli aracın masrafı ise 0,69 TL olarak gerçekleşiyor. Yani ortada kilometre başına 49 kuruşluk önemli bir fark var.
Esas kıymetli fark ise güncel olarak kullanılan taksiler ile elektrikli araçlar ortasında. Taksilerin büyük kısmı Dacia Logan, Fiat Egea üzere arabalardan oluşuyor. Bu arabaların yakıt tüketimleri ise kilometre başına 2 liranın altına inmiyor, yani ortadaki makas daha da açılıyor.
Mevzuat gereği İstanbul’da en fazla 2 yaşında olan bir araç taksi yapılabilir ve taksi yapılmış bir araç da en fazla 6 yaşına kadar taksi kalabilir. Bu durumda araçların amortismanları için ülkü mühletin çok da fazla olmadığını söylemek mümkün.
Gidip en uygun fiyatlı Fiat Linea modellerinden olan Urban 1.4 Fire 95 HP, 100 kilometrede 6.5 litrelik tüketime sahip. Bu da kilometre başına 2,34 TL yaktığı manasına geliyor. Aracın kendi fiyatı ise 689.900 TL. Yani 185.100 TL’lik fark olmadığı sürece maddi manada bir yararımız yok.
Peki ortadaki farkı ne kadar müddette kapatabiliriz?
“Yeşil taksi” tipi bir reklam yapmadığımızı, birebir sayıda müşteriyi eşit uzaklıktaki güzergahlarda taşıdığımızı varsaydığımız bir senaryoda, elektrikli arabalar kilometre başına 2,34-0,69’dan 1,65 TL daha avantajlı bir seyahat sunuyor. Bu durumda da 112.182 kilometre yol yaptığımız vakit aracımız, ortadaki farkı kapatmış oluyor.
Bir taksinin günlük ortalama yolu ise 500 kilometre civarında oluyor. Yani bize 243 günlük bir çalışma müddeti lazım. Taksilerin ticari kullanım müddeti UKOME kararlarına nazaran 4-6 yıl ortasında olabildiğine nazaran, aracımız en berbat senaryoda ömrünü tamamladığında 1 milyon TL’nin çok az üzerinde kâr ettirmiş oluyor.
Peki bu durum, taksi fiyatlarını nasıl etkilerdi?
4 yılda 1 milyon TL demek, taksilerin yılda 250 bin TL daha çıkarlı biçimde çalışması demek. Bu da günlük 684 TL’ye denk geliyor. Taksiciler bu çıkarı daha uygun fiyatları sübvanse etmek için kullanırsa, 500 kilometrelik ortalama günlük yolda kilometre başına 1.36 lira daha uygun fiyata yolculuk yapabileceğimiz manasına geliyor. İstanbul’da şu anda, artırım yapılmamış haliyle taksilerin kilometre başına fiyatı 8,51 TL. Taksi fiyatları bu durumda %16 gibi önemli bir oranda iner.
Elektrikli taksilere geçilmesi durumunda tek avantaj bu da olmayacaktır.
Hadi diyelim ki alışkınız hiçbir şeyin ucuzlamamasına, taksiciler elde ettikleri mali avantajı taksimetreye yansıtmamaya karar verdi. Elektrikli arabaların taksi olmasının öteki yararlarını görmemiz pekala mümkün.
Trafikteki taksilerin hiçbirinin karbon salınımı yapmadığını, havaya kirletici husus yaymadığını düşünün. Büyük kentlerdeki araçların kabaca %1’i taksiler olsa da bu %1, en faal %1’lik kesim. Araçların daha az gürültü çıkarması da bir diğer avantaj. Hem ses hem hava kirliliği azalırsa hayat kalitesinin artacağı bir gerçek.
Bonus: Pekala taksiler elektrikli taksilerle değiştirilse, taksicilerin bulacağı yeni mazeretler neler olur?
Taksicilerin klâsik “Orası ters”, “Bu trafikte girmeyelim”, “Abi değişim saatim” falan üzere mazeretleri de elektrikli taksilerle birlikte değişiklik göstermeye başlardı. Birinci mazeret ise muhtemelen “Şarjım az, istasyona gidiyorum, yolun üstündeyse alayım” olurdu. Bir öteki mazeret ise beşerler elektrikli araçlara alışana kadar bilhassa yokuşlu yerlerde “Elektriklileri verdiler bize de, bunlar yük çekemiyor, çıkamayız” şeklinde özetlenebilirdi.
Notlar:
- Bütün yakıt hesaplamaları, 07.08.2023 tarihli İstanbul Anadolu Yakası yakıt fiyatları baz alınarak yapılmıştır.
- Bütün araç fiyatları ve araç bilgileri, firmaların kendi kataloglarında yer alan bilgilerdir.
- Taksi sayıları, taksi fiyatları, taksi mevzuatları UKOME İstanbul kararlarından örnek alınmıştır.
- Çiçek Taksi, Akasya Durağı’ndan çok daha düzgündür fakat çok eskidir, o yüzden Akasya Durağı örneğini seçtim.
