Kadir Has Üniversitesi İktisadi İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi İktisat Kısmı Lideri Prof Dr Özgür Ümraniye Escort Orhangazi Türkiye nin artan ve genişleyen bir fakirleşme sürecinin başlarında olduğuna dikkat çekerek Gelecek periyotta bu fakirleşmenin derinleştireceği bir toplumsal buhrandan kelam etmeye başlayacağız dedi
Türkiye nin içine sürüklendiği durumdan Ümraniye Escort Bayan kolay bir çıkış yolu olmadığını enflasyonda yükselişin süreceğini vurgulayan Prof Dr Özgür Orhangazi ile iktisattaki son gelişmeleri konuştuk
Enflasyon nereye varacak ne cins riskler öngörüyorsunuz
Türkiye iktisadında enflasyonun ana belirleyicisi Anadolu Yakası Escort döviz kurları olagelmiştir Bunun temel sebebi de başta güç olmak üzere ithal girdilere olan bağımlılıktır Büyük şirketler ise kârlılıklarından feragat etmeden fiyatları artırabiliyorlar Türk lirasının kıymet kaybı ve bu kaybın İstanbul Escort devam edeceği istikametindeki beklenti birleşince TÜİK enflasyonu dahi yüzde 70 i aştı Fiyatlardaki süratli artışın durmayacağını düşünen ve bilhassa de kredi imkânları olan kesitler yarın daha değerliye almaktansa tüketimlerini öne çekerek talebi artırıyor Dünya çapında güç fiyatlarının yüksek seyretmesi tedarik meseleleri vb de buna eklenince enflasyonun bir mühlet daha yüksek seyredeceği ve bir noktadan sonra da bu sürecin biraz kendi kendisini besleyen bir hal alacağını öngörebiliriz
Hayat pahalılığını düşününce yurttaşı nasıl günler bekliyor
Ne yazık ki enflasyonun uzunca bir mühlet yüksek seyredeceği bir periyoda girmiş durumdayız Buna karşılık fiyatlar tıpkı biçimde artmıyor Çalışanlar uzunca bir müddettir pazarlık güçlerini yitirmiş durumda Türkiye artan ve genişleyen bir fakirleşme sürecinin başlarında görülebilir bu açıdan Önümüzdeki devirde bu fakirleşmenin derinleştireceği bir toplumsal buhrandan kelam etmeye başlayacağız
Çok uzun müddettir çalışan yoksulluğu konuşulan bir husustu fakat bilhassa büyük kentlerde bu periyottaki çalışan yoksulluğu daha evvelki periyotların tersine rölâtif olarak daha yüksek gelir seviyesinde çalışanları da kapsar hale gelmesiyle diğer bir boyuta ulaşacağını düşünüyorum
BÜYÜME TEHLİKEDE
Pekala üretim tarafında iş dünyasını nasıl günler bekliyor
Şirketlerin epeyce kârlı bir periyottan geçtiklerini görüyoruz Geçen periyotta genel olarak büyük şirketlerin ciroları da enflasyonla birlikte arttı ve buna karşılık işletme sermayelerini epey düşük faizlerle finanse edebilmeleri kârlılıklarına katkıda bulundu Kredi erişim imkânları geniş olan ve ihracat yapabilen şirketler uygulanan düşük faiz yüksek enflasyon siyasetinden kârlı çıktı Ne var ki bu sürdürülebilir görünmüyor İç talebin daralacağı risklerin arttığı bir ortamda büyüme de sekteye uğrayacaktır Şirketler kesitinin döviz cinsi borçları en büyük risk ögesi Şu anki durumun dahi sürdürülebilmesi için dış finansman gerekiyor
ATILACAK ADIM KALMADI
Kuru düşürmek için atılan adımlar ne derece gerçek
Kur tarafındaki riskler büsbütün sermaye hareketleriyle cari açığın nasıl seyrettiğine bağlı Türkiye iktisadının yapısı o denli bir hale gelmiş durumdaki dış açık vermeden ekonomik büyüme olmuyor Bunun üstüne ABD merkez bankası Fed in geçen günlerde yaptığı faiz artışı ve bu ay itibariyle bilançosunu küçülterek nakdî daralmaya gidiyor olması yalnızca Türkiye için değil emsal durumdaki tüm ülkeler için riskleri artırmış durumda Türkiye de hem özel kesimin hem de kamunun yüksek borçlarını çevirme oranının ne olacağı da kur üzerinde tesirli olacak Kuru düşürmek için atılabilecek pek bir adım kalmamışa benziyor Artık dışarıdan ucuz maliyetle borçlanma periyodu de olmayacak
YÜKSEK BORÇ KURU PATLATACAK
Türkiye nin CDS primi yükseliyor Dış borç ve kredi ödemeleri konusunda bir sorun bekliyor musunuz
En son baktığımda 847 düzeyini görmüştü Bunun ne kadar yüksek olduğunu anlamamız için 2008 global finansal krizi sırasında dahi 240 puan civarında olduğunu hatırlamak gerekiyor CDS in bu kadar yüksek olması yurtdışından borçlanma maliyetlerinin de çok yüksek olması manasına geliyor Örneğin yurtdışında şu anda kredi faizleri yüzde 1 5 civarında ise bu Türkiye li kurumlar için yüzde 10 civarında bir döviz kredi maliyeti yaratıyor
Hem yeni borçlanma hem de borçların çevrilmesi çok değerli hale gelmiş durumda Birinci tesiri döviz kredisi ile yatırım yapan şirketler için görülecektir Bu şirketlerin bir müddet yatırımdan kaçınmalarını bekleyebiliriz Bir kısım dış borcun vadesi geldiğinde ödenmeye çalışılacağını bunun da ek bir döviz talebi yaratarak kurları üst iteleyeceğini bekleyebiliriz
PAKETLER GÜNÜ KURTARIYOR
Son periyotlarda atılan adımlar meseleleri çözmeye ne derece tesir ediyor
Son devirde açıklanan paketlerin hepsi günü kurtarmaya ana sıkıntıları birkaç gün de olsa ertelemeye yönelik adımlar Ki bunu dahi yapabilecekleri kuşkulu Rastgele bir sorunu çözecek bir adım atılmadı
Türkiye iktisadının en can yakıcı sıkıntıları nelerdir
Kuşkusuz en can yakıcı sorun artan yoksulluk ve geniş kitlelerin alım güçlerindeki sert düşüş Bu meseleye yönelik tahlil geliştirmeye niyetli bir idare ortada yok Türkiye nin büyümeye devam edebilmesi dış borçlarını döndürebilmesi için dış finansman gerekli Fakat bu çok sıkıntı İktisat siyasetlerine inanç yok Bu ortamda yeni bir döviz şoku riski mevcut Bu türlü bir şey gerçekleşirse düşük faiz siyasetini bilakis çevirmek gerekir lakin çok çok yüksek faiz artışları gerekecektir artık Bu türlü bir durumda ise iktisat sert biçimde küçülecek işsizlik ve yoksulluk daha da artacaktır
Bugün yaşanan birçok sorunun kökeninde 2000 lerde ve 2010 ların birinci yarılarında uygulanan iktisat siyasetleri olduğu gerçeğini akıldan çıkarmamak lazım İçine sürüklendiğimiz durumdan kolay bir çıkış yolu yok Mucizevi bir biçimde 2000 lerin ya da 2010 ların birinci yarısına dönemeyiz Bu tıp durumların ortodoks tahlili ekseriyetle IMF yi içerir İktidarın IMF yi kategorik olarak reddettiğini biliyoruz lakin bu türlü bir yol seçilirse de işsizlik ve yoksullaşmadaki artışı durduramaz bilakis besler
YOKSULLAŞTIRAN BÜYÜME
Yıl sonu büyüme işsizlik faiz cari açık ile ilgili öngörüleriniz neler
Türkiye iktisadı uzunca bir müddettir yanlışsız düzgün istihdam yaratamıyor Buna istihdamsız büyüme diyorduk Son periyotta ise buna yoksulluk eklendi Yoksullaştıran büyüme Türkiye en sıhhatsiz iki büyüme usulünü birleştirmiş durumda Hem gerçek düzgün istihdam yaratmayan hem de fakirleştiren bir büyümeyle karşı karşıyayız
Türkiye iktisadı çok uzunca bir müddettir cari açık vermeden büyüyemeyen bir iktisat Birinci dört aylık cari açık 21 milyar dolara ulaşmış durumda Büyüme devam ettikçe cari açığın yüksek seyretmesini ve döviz problemleri yaşamaya devam etmemizi bekleyebiliriz Hayli istikrarsız bir periyot bizi bekliyor
