Bu soruyu gördüğünüzde karşılığın o kadar da korkutucu olmadığını düşünmeniz çok olağan. Yanıtı öğrendiğinizde ise inanmakta zorlanabilirsiniz.
Çeşitli kaynaklardan teyit etmemize karşın yanıtın daha kesin olmasını istediğimiz için Yüksek Uçak Mühendisi Meriç Kahvecioğlu’na, Uçak Mühendisi Mustafa Okan Doksar’a ve Pilot Burcu Deniz’e de bu mevzuyu danıştık. O halde sizi daha fazla meraklandırmayalım ve çabucak yanıta geçelim:
Aslında uçaklarda yolcuların hepsinin birden apansız koşabilecekleri kadar geniş bir alan bulunmuyor.
Koltukların olmadığını varsayalım ve bu durumun teorik olarak mümkün olup olmadığını inceleyelim.
Bazı uçak modelleri 170 yolcu alabilirken birtakım modellerde kapasite 800’e kadar ulaşır. Biz 170 kişilik bir uçağı örnek olarak ele alalım. Bir yolcunun ortalama yükünü 60 kilo varsaydığımızda bile yolcuların toplam ağırlığı 10 tondan fazla eder.
Yani uçağa eşit bir formda dağılmış 10 tonluk bir yük apansız öne yahut geriye hareket edecek. Yolcu uçakları bir ölçü yük dengesizliğini tolere edebilir fakat 10 tonluk yük kayması işlerin önemli bir hal almasına neden olur.
Her uçağın CG(ağırlık merkezi) limitleri vardır.
Bu üzere istikrar bozulmalarında uçağın tekrar nötr duruma getirilmesini sağlayan oto trim işlevi, CG değişimine reaksiyon verir. Kokpit, verilen CG pahasına nazaran uçağı trimliyor fakat ani değişimlerde tekrar de sorunlar oluşabilir.
Uçağın doluluk oranı ve kalabalık bir biçimde oturan bir kümenin ani formda yer değiştirmesi tehlike oluşturabilir ve uçağın CG limitlerinin dışına çıkmasına sebep olabilir. Pilot, uçağı uçurmak için büyük uğraş sarf eder lakin epey kararsız hale gelen uçak bu efora karşılık veremeyerek büyük ihtimalle düşer. Daha evvel denenmediği için kesin düşer olağan ki diyemiyoruz lakin yanlışlı kargo yüklemeleri nedeniyle yaşanan pek çok kaza bulunuyor.
Örneğin bu kargo uçağı, misal bir istikrar sorunu nedeniyle düşmüştü.
- Videoyu YouTube’dan izlemeniz gerekiyor.
Uçakta tonlarca tartıda askeri araçlar bulunuyordu. Uçak havalanırken bu araçları tutan objeler fazla gerilme nedeniyle kopmuştu.
Onları tutan bir şey olmayınca uçağın gerisine kayan araçlar yük birikmesine neden olmuş ve istikrar kaybeden uçak kısa müddet sonra düşmüştü.
Yani çeşitli örneklerinin de yaşandığı üzere bu sorumuzun karşılığı epey ürkütücü.