1915 ve 1917 yıllarında Osmanlı’da öldürülen iki Katolik din adamı, inançları nedeniyle öldükleri gerekçesiyle Vatikan tarafından “mübarek” ilan edildi.
Katolik Kilisesi’nde “mübarek” ilanı, “azizlik” mertebesinden bir evvelki adım.
Vatikan’ın aziz ilanlarından sorumlu Sevgililik Davaları Cemaati, Leonardo Melki ve Tommaso Giorgio Saleh isimli iki rahibin “inançlarına duyulan nefret nedeniyle yok edildiklerini” belirtti.
Lübnan topraklarında doğan, Kapuçin tarikatı mensubu iki rahip “şehitliklerinin” tasdik edilmesinin akabinde dün “mübarek” ilan edildi.
Katolik Kilisesi başkanı Papa Francesco da bugün Pazar duası sonrası yaptığı konuşmada bu din adamlarını anarak, “1915 ve 1917’de inançlarına duyulan nefret nedeniyle Türkiye’de öldürülen iki Kapuçin rahip ve şehit, Leonardo Melki ve Tommaso Giorgio Saleh mübarek ilan edildi. Bu iki Lübnanlı misyoner, düşmanca bir ortamda, Allah’a sarsılmaz inançlarını kanıtladılar ve kendilerini feda ettiler” dedi.
Papa, “Gençlerdi, daha 35 yaşında yoklardı. Onların teşkil ettiği örnek bizlerin Hristiyan inancımızı güçlendirsin” diye konuştu.
‘Din değiştirme talebini reddettiler’
Vatikan’da bakanlık düzeyindeki Sevgililik Davaları Cemaati’nin açıklamasında, Leonardo Melki ve Tommaso Giorgio Saleh’in hangi kurallarda öldürüldükleri de detaylı olarak yer aldı.
Buna nazaran, Lübnan’ın Baabdat kentinde doğan Leonardo Melki, 5 Haziran 1915’te Mardin’de tutuklandı. Melki’nin azaba uğradığı ve din değiştirerek Müslüman olması halinde canını bağışlama teklifi aldığı belirtildi. 11 Haziran 1915’te ise 416 şahısla birlikte Diyarbakır’a hakikat yola çıkarıldı.
Vatikan’ın açıklamasına nazaran, din değiştirme davetlerini yeniden reddeden Melki “balta ve pala darbeleriyle vahşice katledildi, parçalanan cesedi kuyulara ve mağaralara atıldı.”
Vatikan, Melki’nin cesedinin bulunamadığını lakin şehitliğiyle ilgili delil niteliğinde evrakların mevcut olduğunu belirtti.
Tommaso Giorgio Saleh ise 24 Eylül 1916’da, manastırda sakladığı bir Ermeni rahip ile birlikte tutuklandı. Vatikan’ın açıklamasına nazaran birçok defa hapishane değiştiren ve mevt yürüyüşlerine çıkarılan Saleh de din değiştirmesi davetine uymadı ve “korkunç azaplara maruz kaldı”. Tifoya yakalanan Saleh’in 18 Ocak 1917’de “hapishane şartlarının zorlukları” nedeniyle öldüğü belirtildi.
Sevgililik Davaları Cemaati, “İki din adamının yok edilmesinin nedeni inanç nefretiydi. Zulmün ardında ayrıyeten siyasi çıkarlar da mevcuttu fakat mahpuslara ısrarla dinlerini terk ederek İslam’a geçmeleri istikametinde taleplerde bulunulması kuşkuya yer bırakmıyor” tabirlerini kullandı.
Açıklamada, “Leonardo Melki ve Tommaso Saleh’in şehitlikleri, diğer Hristiyan cemaatlerin de katledildiği Ermeni Soykırımı ile iç içe geçmiştir” denildi.
‘Soykırım’ sözü diplomatik krize neden olmuştu
Papa Francesco, 2015’te Vatikan’da “Ermeni şehitliğinin 100. yılı için kutsal ayin” başlıklı bir merasim yönetmiş ve burada “Son yüzyılda insanlık 3 büyük trajedi yaşamıştır. Bunların birincisi, genel olarak 20. yüzyılın birinci soykırımı olarak görülen ve – Katolik ve Ortodoks Süryaniler, Asuriler, Keldaniler ve Rumlarla birlikte – birinci Hristiyan ulus olan siz Ermeni halkına karşı yapılmış olandır. Piskoposlar, rahipler, din adamları, bayanlar, erkekler, yaşlılar ve hatta savunmasız çocuklar ve hastalar bile öldürülmüştür” demişti.
Papa’nın “soykırım” tabirini kullanması nedeniyle Türkiye, Vatikan Büyükelçisi’ni Ankara’ya çağırmış, diplomatik eforlar sonucu büyükelçi lakin sonraki yıl Vatikan’a dönebilmişti.
Arjantinli Papa Francesco, 2016’daki Ermenistan ziyareti sonrası yaptığı bir açıklamada da bu mevzuda şunları söylemişti:
“Arjantin’de Ermenilerin katledilmesinden kelam edilirken daima soykırım sözü kullanılırdı. Ben öteki bir söz bilmiyordum. Roma’ya geldikten sonra ise öbür bir tabir duydum ‘Büyük Felaket’ (Metz Yeghern)… Ben her vakit, geçen yüzyılda 3 soykırım yaşandığından kelam ettim: Birincisi Ermenilere yapılan, sonra Hitler’in yaptığı ve sonuncusu da Stalin’inki.”
